MADDEYİ TANIYALIM
A-ÇEVREMİZDE SAYISIZ MADDE VARDIR
1-Madde nedir?
Çevremizde var olan nesnelerin hepsi birer maddedir. Kalem, kağıt, ağaç, taş, su, hava birer maddedir.
2-Maddeleri nasıl niteleriz?
Maddeleri nitelerken; duyu organlarımızla algıladığımız bazı özelliklerini kullanarak niteleme yaparız. Bunun için zıt anlamlı özellik çiftlerini kullanırız. Bu özellik çiftleri şunlardır: A)Saydam(cam)-Opak(tahta), B)Parlak(altın)-Mat(taş), C)Esnek(lastik)-Berk(çivi), D)Sert(taş)-Yumuşak(pamuk), E)Kırılgan(cam)-Sağlam(çelik), F)Suyu geçiren(havlu)-Suyu geçirmeyen(plastik), G)Pürüzlü(halı)- Pürüzsüz(ayna), H)Suda batma(demir)-Suda yüzme(tahta), I)Mıknatısla çekilme- çekilmeme(demir, çelik, nikel, kobalt maddelerinden yapılan nesneler mıknatısla çekilme özelliğine sahiptir. Örneğin, toplu iğne mıknatıs tarafından çekilir), İ)Renk-Koku(bazı maddeleri kokularından ayırt edebiliriz. Örneğin, soğan, kolonya vb. Bazı maddeleri renklerine bakarak ayırt edebiliriz. Örneğin; portakal, kömür vb.)
3-Maddeleri niçin niteleriz?
Günlük hayatta kullandığımız eşya, araç ve gereçler kullanıldıkları işlere uygun yapılmak zorundadır. Bunun için maddelerin özelliklerine uygun kullanılması gerekir. Örneğin, cam saydam bir madde olduğu için pencere yapımında kullanılır veya şemsiye için suyu geçirmeyen maddeler kullanılmalıdır.
4-Kullanım alanlarına göre maddeleri nasıl sınıflandırırız?
Maddeleri kullanım alanlarına göre cisim, eşya, alet ve malzeme olarak sınıflandırırız.
Cisim: Katı maddelerin şekil verilmiş haline cisim denir. Örneğin; demir katı bir maddedir, demirden yapılan çivi bir cisimdir.
Eşya: Günlük yaşantımızda evde veya iş yerinde kullandığımız her şey birer eşyadır. Örneğin; koltuk, tarak, masa, çanta vb. birer eşyadır.
Alet: Maddelere şekil vermek ve iş yapmak için kullandığımız cisimleri alet olarak adlandırırız. Örneğin; bıçak, makas, çekiç, tornavida, testere, kürek vb. gibi birçok cisim alettir.
Malzeme: Bir madde veya cisim oluşturmak için kullanılan birden fazla maddeden her birine malzeme denir. Örneğin; ev yapımında kullanılan tuğla, çimento, kum gibi maddeler birer malzemedir veya kek yapılırken kullanılan un, şeker, yumurta, yağ birer malzemedir.
TEST
1-Aşağıdakilerden hangisinde niteleme yapılmamıştır?
a. Tahta sağlamdır, çelik serttir. b. Yaprak suda yüzer, taş suda batar.
c. Sünger esnektir, cam berktir. d. Hava saydamdır, duvar opaktır.
2-Tatile giderken bahçemizdeki koltuk, masa ve minderlerin üzerini kumaş bir örtü ile kapattık. Bu örtü eşyalarımızı yağmur, dolu ve güneş ışığının olumsuz etkilerinden koruyacaktı.
Paragrafta söz edilen örtü aşağıdaki niteliklerden hangi üçüne mutlaka sahip olmalıdır?
I. Berk II. Opak III. Yumuşak IV. Sağlam V. Su geçirmez
a. I, II, III b. I, III, V c. II, IV, V d. II, III, IV
3-I. Işık II. Hava III Su IV. Bulut V.Ateş
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri madde değildir?
a. Yalnız I b. I, V c. II, IV d. II, IV, V
4-Aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır?
a. Çelik, tahtadan daha parlaktır. b.Tebeşir, demirden daha yumuşaktır.
c. Cam, bakırdan daha sağlamdır. d. Paket lastiği, kâğıttan daha esnektir.
5-I. Parlak, II. Esnek, III. Kırılgan, IV. Pürüzlü, V. Islanmaz
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri bir aynanın özelliklerindendir?
a. Yalnız I b. III, V c. I, III, V d. III, IV, V
6-Aşağıdakilerden hangisi çatal, kaşık, bıçak yapımında kullanılamaz?
a. gümüş b. tahta c. çelik d. Sünger
7-Aşağıdakilerden hangisinde verilenlerin tümü dokunularak fark edilebilecek özelliklerdendir?
a. sağlamlık, berklik, matlık b. pürüzlülük, yumuşaklık, esneklik
c. renk, koku, suda batma d. parlaklık, opaklık, sertlik
8-Aşağıdakilerden hangisi cisim olma özelliğine sahiptir?
a. sünger b. hava c. su d. Zeytinyağı
9-Mıknatıs tarafından çekilmez, suda yüzer, opaktır, ıslanır.
Aşağıdaki maddelerden hangisibu niteliklerin tümünesahiptir?
a. lastik b. çelik c. kâğıt d. porselen
10-Aşağıdakilerden hangileri bir alet ya da makine yapımında kullanılamaz?
a. çelik b. tahta c. demir d. su
11-Aşağıda verilenlerden hangi ikisi malzeme olamaz?
a. kumaş, yastık b. kum, tuğla c. giyecek, şeker d. yastık, giyecek
12-Bir ev inşaatında çalışan kişiler, işlerini yaparken aşağıdaki aletlerden hangisini kullanmazlar?
a.kürek b.çivi c.çekiç d.mikser
13-I. Yumuşak II. Berk, III. Pürüzlü, IV. Suda ıslanmayan
Bebeklere mama verilen biberonların emzikleri yukarıdaki niteliklerden hangilerine sahip olmalıdır?
a. I, II b. I, IV c. II, III d. I, III, IV
14-Maddeleri duyu organlarımızla algılarız. Renklerini görür, seslerini duyar, kokularını, tatlarını alırız.
Aşağıda verilen maddeleri yukarıda anlatılanlara göre gruplandırırsak hangisi bu gruplandırmanın dışında kalır?
a. un b. pamuk c. hava d. kar
Ege, tahtadan araba yapacaktı. Önce tahtayı keserle yonttu. Küçük tahta parçalarını törpüleyerek tekerlek yaptı. Tekerlekleri vida ile yonttuğu tahtaya taktı. Arabanın ön ve arkasına tutkalla yuvarlak parlak kâğıtlar yapıştırarak far yaptı. Son olarak arabayı fırça ile boyayarak kurumaya bıraktı.
15, 16 ve 17. soruları paragrafa göre cevaplayınız.
15-Ege’nin araba yaparken kullandığı maddelerle ilgili yapılan eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
a. tutkal – alet b. boya – malzeme
c. parlak kâğıt – malzeme d. tekerlek – cisim
16-Ege’nin kullandığı aletlerin tümü aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
a. tekerlek, vida, tahta b. keser, tutkal, vida
c. törpü, keser, fırça d. fırça, törpü, tutkal
17-Paragrafa göre cisim olmayan maddeler aşağıdakilerden hangisinde bulunmaktadır?
a. kâğıt, tahta b. boya, tutkal c. araba, far d. vida, tutkal
18-Aşağıdaki maddelerden hangisi esnek ve suyu çeken bir madde olarak nitelendirilir?
a.paket lastiği b.sünger c.balon d.karton kutu
19-Berk-opak-sağlam-mıknatıs tarafından çekilmez
Yukarıda özellikleri verilen madde aşağıdakilerden hangisidir?
a.tahta kaşık b.cam bardak c.naylon terlik d.çelik kase
B-MADDENİN HALLERİ
1-Maddeler doğada kaç halde bulunur? Birer örnekle açıklayınız.
Maddeler doğada üç halde bulunur:1-Katı(toprak), 2-Sıvı(su), 3-Gaz(hava)
2-Şekil bakımından katı, sıvı ve gaz maddeler nasıldır?
Katı maddelerin belirli bir şekilleri vardır. Sıvı maddeler akışkan oldukları için konuldukları kabın şeklini alırlar. Gaz maddeler ise uçucu olduklarından(yani girdikleri ortama yayıldıklarından) belirli bir şekilleri yoktur. Ayrıca gaz maddeler sıkıştırılma özelliğine sahiptir.
3-Kum, un, şeker gibi küçük taneli katılar hangi özellikleri bakımından sıvılarla benzerlikler gösterir?
Küçük taneli katılar; akışkan olmaları ve konuldukları kabın şeklini almaları bakımından sıvılarla benzerlik gösterirler.
4-Gaz maddelere neleri örnek olarak verebiliriz?
Havadan soluduğumuz oksijen, solunum sırasında havaya verdiğimiz karbondioksit, doğal gaz, petrol gazı, su buharı birer gaz maddedir.
5-Katı maddeler hangi bakımdan cisim olma özelliğine sahiptir?
Katı maddeler akışkan değildir. Belli bir şekilleri vardır. Dışarıdan bir etki olmadıkça şekilleri değişmez.
C-MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ
1-Maddenin ölçülebilir özellikleri nelerdir?
Maddenin ölçülebilen özellikleri hacim, kütle ve sıcaklıktır.
2-Kütle ve hacim nedir? Hangi alet ve birimlerle ölçülür?
Kütle: Madde miktarıdır. Eşit kollu terazi ile ölçülür. Birimi, kilogram ve gramdır.
Hacim: Maddelerin boşlukta kapladıkları yere hacim denir. Maddelerin hacmi dereceli silindirle ölçülür. Birimi litredir.
3-Sıvıların kütlesi nasıl ölçülür?
Sıvı madde bir kaba doldurulup terazide tartılır. Kabın ağırlığı toplam ağırlıktan çıkarılarak sıvı maddenin kütlesi bulunur. Bu durumda boş kabın kütlesine dara, kap ve sıvı maddenin birlikteki kütlesine brüt kütle, sıvının tek başına kütlesine net kütle denir. Yani; brüt kütle-dara=net kütle’dir.
4-Düzgün bir şekli olmayan bir katı maddenin(örneğin taşın) hacmi nasıl ölçülür?
Dereceli silindire bir miktar su konulur. Taş kabın içine atılır. Su taşın hacmi kadar yükselir. Suyun son hacminden ilk hacmi çıkarılır. Böylece taşın hacmi ölçülmüş olur.
TEST
1- • süt • kolonya •su • benzin • kum • sirke
Yukarıda verilen maddeler bir grup oluşturursa hangisi dışarıda kalır?
a. su b. kolonya c. Benzin d. Kum
2-Aşağıdaki maddelerden hangisi konulduğu kabın içini tamamen doldurur?
a. tuz b. su c. hava d. petrol
3-I. katı II. sıvı III. gaz
Yukarıdaki maddelerden hangisi ya da hangilerinin belirli şekli yoktur?
a.Yalnız I b. Yalnız II c. I, III d. II, III
4-Aşağıda verilenlerden hangisinin paketi delindiğinde sıvılar gibi akıcılık özelliği göstermez?
a.tuz b.tereyağı c.bulgur d.toz şeker
5-I. Akışkanlık II. İçine konulduğu kabı tamamen doldurma III. Konulduğu kabın şeklini alma
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri bütün sıvıların ortak özelliğidir?
a. Yalnız I b. I, III c. II, III d. I, II, III
6-Aşağıdakilerden hangisi sadece gaz maddelerin bir özelliğidir?
a. Konuldukları kabın şeklini almaları b. Akıcı olmaları
c. Görülememeleri d. Belirli bir şekillerinin olmaması
7-Aşağıdakilerden hangisi bütün maddeler için ortak bir özelliktir?
a. Bir şekle sahip olma b. Akışkan olma
c. Bir yer kaplama d. Bulunduğu kabı tamamen doldurma
8-Aşağıdakilerden hangisindeki maddelerin tümü sıvı maddedir?
a. kolonya, un, sirke b. petrol gazı, su, zeytinyağı c. süt, ayran, kakao d. alkol, petrol, gaz yağı
9-Aşağıdaki maddelerden hangisi şekillendirilebilir?
a. cam b. zeytinyağı c. Oksijen d. Mazot
10-Nilüfer, toprağa bir miktar su döktüğünde kısa sürede suyun gözden kaybolduğunu gördü. Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?
a. Su yok olmuştur. b. Su topraktaki hava boşluklarına dolmuştur.
c. Su tamamen buharlaşarak havaya karışmıştır. d. Su donarak buz olmuştur.
11-Aşağıdaki ifadelerden hangisi kütleyi açıklar?
a. Maddenin ağırlığıdır. b. Maddenin uzayda kapladığı yerdir.
c. Madde miktarıdır. d. Maddenin büyüklüğünü gösterir.
12-Eşit kollu terazi ile maddenin aşağıdaki özelliklerinden hangisi ölçülür?
a. hacmi b. kütlesi c. Büyüklüğü d. uzunluğu
13-Meliha, pazardan 3 kg elma, 1000 g armut aldı. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a. Elma miktarı armuttan 2 kg fazladır. b. Armudun miktarı 1 kg’dır.
c. Armut miktarı elmadan 997 g fazladır. d. Elma miktarı 3000 g’dır.
14-Aşağıdakilerden hangisinin kütlesi yoktur?
a. doğal gaz b. ısı c. alkol d. hava
15-Aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?
a. Madde miktarı çok olan maddenin kütlesi büyüktür.
b. Sıvı maddelerin kütlesi katı maddelerden azdır.
c. Gaz maddeler uçucu olduğu için kütlesi ölçülemez.
d. Yalnızca katı maddelerin kütleleri belirlidir.
16-Aşağıdaki maddelerden hangisinin belirli hacmi yoktur?
a. şeker b. hava c. su d. süt
17-Begüm, dereceli silindire bir miktar portakal suyu koydu. Portakal suyunun miktarının 120 mL olduğunu gördü. Begüm portakal suyunun hangi özelliğini ölçmüştür?
a. kütle b. esneklik c. Hacim d. akışkanlık
18-Maddelerin boşlukta kapladığı yere hacim denir. Aşağıdakilerden hangisinin hacmi yoktur?
a. hava b. Işık c. benzin d. oksijen
19-Batuhan, şişirilmemiş balonu ve şişirilmiş balonu ayrı ayrı hassas teraziye koyarak ölçüm yaptı. Batuhan, bu deneyi hangi amaçla yapmıştır?
a. Havanın hacmini bulmak b. Balonun hacmini ölçmek
c. Havanın kütlesi olduğunu göstermek d. Balonun kütlesi olduğunu göstermek
20-Sıvılar gibi davranmasına rağmen kumun hacminin dereceli kapla ölçülememesinin
nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a. Kumun konulduğu kabın şeklini alması b. Kum taneleri arasında hava boşluklarının olması
c. Kumun akıcı olması d. Hacmi terazi ile ölçülebilmesi
0 yorum:
Yorum Gönder