VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİNİ BELİRTEN SÖZCÜKLER
Bazı durumlarda varlıkların durumlarını, renklerini, biçimlerini, sayılarını, sıralarını, yerlerini belirten sözcükler kullanırız. Bu sözcüklere varlıkların özel-liklerini belirten sözcükler deriz.
Varlıkların özelliklerini belirten sözcükler, isimlerden önce gelir ve isimlerle birlikte kullanılırlar. Bu sözcükleri bulmak için isme "nasıl" sorusunu sorarız.
Varlıkların Durumlarını Belirten Sözcükler
Yolda hasta adam gördüm.
Varlıkların özelliklerini belirten sözcükler, isimlerden önce gelir ve isimlerle birlikte kullanılırlar. Bu sözcükleri bulmak için isme "nasıl" sorusunu sorarız.
Varlıkların Durumlarını Belirten Sözcükler
Yolda hasta adam gördüm.
(Nasıl adam? Hasta adam)
Parkta oynayan yaramaz çocuk birden yere düştü.
(Nasıl çocuk? Yaramaz çocuk)
Sokaktaki üzgün dedeyi hiç unutamıyorum,
(Nasıl dede? Üzgün dede)
Varlıkların Renklerini Belirten Sözcükler
Ağaçlar kırmızı elmalarla doluydu.
(Nasıl elma? Kırmızı elma)
Öğretmenimiz sürekli beyaz önlük giyer.
(Nasıl önlük? Beyaz önlük)
Okulumuzdaki izci öğrenciler mor mavi fular takarlar
(Nasıl fular? Mor mavi fular)
Varlıkların Şekillerini Belirten Sözcükler
Toplantıya katılanlar yuvarlak masa etrafında toplantılar.
( Nasıl masa? Yuvarlak masa)
Sınıfımızda dikdörtgen sıralar var.
(Nasıl sıra? Dikdörtgen sıra)
Öğretmenimizin masasının üzerinde silindir kalemlik var.
(Nasıl kalemlik? Silindir kalemlik)
Varlıkların Sayılarını Belirten Sözcükler
Varlıkların sayılarını, sıralarını, eşit miktarlarını ve eş parçalarını belirten kelimelerde vardır. Bu kelimeleri bulmak için isme " kaç, ne kadar " sorularından birini sorarız.
Caddede iki arabanın çarpıştığını gördüm.
(Kaç araba? İki araba)
Piknik yerine ulaşmak için yirmi kilometre yol gittik.
Piknik yerine ulaşmak için yirmi kilometre yol gittik.
(Kaç kilometre? Yirmi kilometre)
Annem marketten üç dizine yumurta aldı.
(Ne kadar yumurta? Üç dizine yumurta)
Varlıkların eşit sayılarda paylaştırıldığını gösteren kelimelere. " -er, -ar, -şar, -şer" eklerinden biri getirilerek yapılır. Bu kelimeleri bulmak için isme " kaçar " sorusunu sorarız.
Öğretmenimiz üçer çikolata dağıttı.
(Kaçar çikolata? Üçer çikolata)
Annem bize sekizer kalem verdi.
Annem bize sekizer kalem verdi.
(Kaçar kalem? Sekizer kalem)
Tarladaki domatesleri on beşerli grup yaptılar.
Tarladaki domatesleri on beşerli grup yaptılar.
(Kaçarlı grup? On beşerli grup)
Varlıkların kaç eş parçaya ayrıldığını ve bu eş parçalardan kaç tanesinin belirtilmek istendiğinde kesir sayılarını kullanırız. Cümle içerisindeki isme " kaçta kaç" sorusu sorularak bulunur
Varlıkların kaç eş parçaya ayrıldığını ve bu eş parçalardan kaç tanesinin belirtilmek istendiğinde kesir sayılarını kullanırız. Cümle içerisindeki isme " kaçta kaç" sorusu sorularak bulunur
Sekizde bir karpuz.
Onda üç elma
Yüzde yetmiş faiz
Dörtte bir pasta
Onda üç elma
Yüzde yetmiş faiz
Dörtte bir pasta
Varlıkların Sıralarını Belirten Sözcükler.
Varlıkların sıralarını belirten sözcükler " -inci " eki getirilerek yapılır. Bu sözcüğü bulmak için isme " kaçıncı " sorusunu sorarız.
Bizim evimiz birinci sokakta.
(Kaçıncı sokak? Birinci sokak)
Mahalledeki onuncu ev bizim evimizdir?
(Kaçıncı ev? Onuncu ev)
Yirminci kilometreye geldiğimizde şehrimizin sınırlarından çıkmıştık.
Yirminci kilometreye geldiğimizde şehrimizin sınırlarından çıkmıştık.
(Kaçıncı kilometre? Yirminci kilometre)
Topluluk anlamında kullanılan sözcükler.
İkiz çocuk Üçüz bebek
İkiz çocuk Üçüz bebek
Bazen de varlıkları işaret ve soru yolu ile belirten, onların yerlerini, sayılarını bildiren kelimeler kullanırız.
Varlıkların yerini işaret ederek belirten "bu, şu,o,öteki, beriki" sözcükleridir. " bu, şu, o, öteki, beriki " sözcükleri tekil ve yalın olarak kullanılırlar. Aksi halde özellik bildiren kelimeler olmazlar.
ÖRNEK:
Bu kalem Şu pencere O araba
Öteki çocuk Beriki bisiklet
ÖRNEK:
Bu kalem Şu pencere O araba
Öteki çocuk Beriki bisiklet
Varlıkların yerlerini, durumlarını, sayılarını soru yolu ile belirten kelimelerde vardır.
ÖRNEK:
Nasıl çocuk? Hangi okul? Kaç para? Kaçar elma?
ÖRNEK:
Nasıl çocuk? Hangi okul? Kaç para? Kaçar elma?
Kaçta kaç pasta? Kaçıncı çocuk? Ne biçim böcek? Ne tür bitki?
Ne çeşit meyve? Ne kadar karpuz? Neredeki ev?
Varlıkları tam olarak değil de aşağı yukarı, yaklaşık olarak, şöyle böyle belirten kelimeler.
ÖRNEK:
Biraz süt Birkaç çocuk Birçok insan Birtakım kuşlar
Her anne Başka gün Herhangi bir konu Hiç bir zaman
Biraz süt Birkaç çocuk Birçok insan Birtakım kuşlar
Her anne Başka gün Herhangi bir konu Hiç bir zaman
Beş on defter Üç beş ay Bütün yıl Bir gün
ADLARIN YERİNE KULLANILAN KELİMELER
Dilimizde bazı durumlarda isimlerin yerine kullandığımız kelimeler vardır. Bunlar “ben, sen, o, biz, siz, onlar” kelimeleridir. “ben, sen ve o” kelimelerini tek kişi olduğunda kullanırız .“Biz, siz ve onlar” kelimelerini iki ve daha fazla kişi olduğunda kullanırız.
Okuldan çıkınca teyzemlere gideceğim.
(Kim? Ben)
Ben okuldan çıkınca teyzemlere gideceğim.
Ali ne yapıyorsun?
(Kim? Ali)
Sen ne yapıyorsun?
Ahmet top oynuyor.
(Kim? Ahmet)
O top oynuyor.
Ben, Zeynep’in annesi ve Gamze’nin annesi toplantıya gideceğiz.
(Kim? Ben, Zeynep’in annesi ve Gamze’nin annesi)
Biz, toplantıya gideceğiz.
Bu etkinlik için Sude, Zeynep ve Seher görevlendirilmiş.
(Kim? Sude, Zeynep ve Seher)
Bu etkinlik için siz görevlendirilmişsiniz.
Can, Abdulkadir, Hakan kurallara uymuyorlar.
(Kim? Can, Abdulkadir ve Hakan)
Onlar kurallara uymuyorlar.
0 yorum:
Yorum Gönder